13 maja 2021 r. Komisja Europejska przyjęła plan działania UE: „W kierunku zerowego zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby” – kluczowy dokument Europejskiego Zielonego Ładu i główny temat tegorocznego Zielonego Tygodnia UE. Plan prezentuje wizję Europy w 2050 roku, w której zanieczyszczenie jest zredukowane do poziomów, które nie są już szkodliwe dla zdrowia ludzkiego i naturalnych ekosystemów. Plan łączy wszystkie istotne polityki UE w zakresie przeciwdziałania zanieczyszczeniom i zapobiegania im, ze szczególnym naciskiem na sposób wykorzystania rozwiązań cyfrowych do zwalczania zanieczyszczeń.
Oto podstawowe cele planu działania:
– poprawa jakości powietrza w celu zmniejszenia liczby przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza o 55%;
– poprawa jakości wody poprzez zmniejszenie ilości odpadów (szczególnie plastikowych) w morzu o 50% i mikroplastików uwalnianych do środowiska o 30%;
– poprawa jakości gleby poprzez zmniejszenie strat składników odżywczych i stosowania pestycydów chemicznych o 50%;
– zmniejszenie o 25% ekosystemów UE, w których zanieczyszczenie powietrza zagraża różnorodności biologicznej;
– zmniejszenie liczby osób chronicznie dotkniętych hałasem komunikacyjnym o 30%;
– zmniejszenie wytwarzania odpadów o 50% (szczególnie odpady komunalne).
W planie przedstawiono szereg sztandarowych inicjatyw i działań, w tym:
– ściślejsze dostosowanie norm jakości powietrza do najnowszych zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia,
– przegląd norm jakości wody, w tym w rzekach i morzach UE,
– zmniejszenie zanieczyszczenia gleby i przyspieszenie jej odtwarzania,
– przegląd większości unijnych przepisów dotyczących odpadów w celu dostosowania ich do zasad czystej gospodarki o obiegu zamkniętym,
– sprzyjanie zerowemu zanieczyszczeniu pochodzącemu z produkcji i konsumpcji,
– przedstawienie tablicy wyników ekologicznych dla regionów UE w celu promowania zerowego zanieczyszczenia,
– zmniejszenie nierówności zdrowotnych spowodowanych przez szkodliwe warunki życia,
– zmniejszenie śladu zanieczyszczenia zewnętrznego UE poprzez ograniczenie eksportu produktów i odpadów szkodliwych,
– uruchomienie tzw. zielonych rozwiązań cyfrowych,
– konsolidacja unijnych centrów wiedzy na rzecz zerowego zanieczyszczenia i łączenie zainteresowanych stron w ramach platformy na rzecz zerowego zanieczyszczenia.
EurEau popiera plan działania, który poszerza się o wiele inicjatyw w ramach Zielonego Ładu. Z zadowoleniem przyjmuje Hierarchię Zero Zanieczyszczeń, która jasno stwierdza, że polityka UE w zakresie ochrony środowiska powinna opierać się na zasadach ostrożności, kontroli u źródła i „zanieczyszczający płaci”. Usuwanie zanieczyszczeń już po ich wystąpieniu w środowisku jest zbyt późne i zbyt kosztowne. Jeśli UE naprawdę chce wyeliminować zanieczyszczenia, musi przede wszystkim im zapobiegać (kontrola u źródła).
Zbliżający się przegląd dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych i dyrektywy w sprawie osadów ściekowych stwarza doskonałą okazję do zmniejszenia zależności od oczyszczania na tzw. końcu rury.
Przemysł i rolnictwo mają do odegrania ważną rolę w kontrolowaniu zanieczyszczeń i naprawianiu szkód środowiskowych w jak największym stopniu u źródła. Branża wod-kan jest gotowa do współpracy ze wszystkimi instytucjami UE i innymi zainteresowanymi stronami, tak aby zapewnić realizację Planu Działania „Zero zanieczyszczeń”.
dr inż. Klara Ramm, ekspert IGWP
